Danas, 28.augusta je rođendan našeg Muhameda Muminovića, legendarnog i proslavljenog astronoma ne samo u BiH, već u cijeloj Regiji. Navršio je 76 godina života, a za 70 godina koliko traje njegovo zanimanje za astronomiju, napravio je toliko toga koliko neki drugi ne bi uspjeli za 3 života.
Astronomija ga je zanimala od najranijeg doba. Prve korake do 1965. godine pravio je samostalno. Onda se učlanio u tek osnovani Akademski astronomsko-astronautički klub (AAAK) u Sarajevu gdje počinje njegov „ozbiljniji“ rad. Spisak je jako dug zato ćemo u nastavku predstvaiti samo dio od Muhamedovih postignuća.

• U ljeto 1967. godine Muhamed je najprije na republičkom, a onda Saveznom takmičenju Beogradu u okviru organizacije koja se zvala „Pokret Nauku mladima“, osvaja prvo mjesto iz astronomije sa radom „Učilo za prikazivanje precesije Zemlje“.

• Slijedeće godine je, ispred mladih Jugoslavije, pozdravio učesnike Svjetskog kongresa međunarodne astronautičke federacije.

• 1969. godine pozvan je na prijem u čast astronauta „Apola 11“ koji je u Beogradu, u palati Federacije organizirao predsjednik Tito. Tad je imao priliku da kratko razgovara sa astronautom Aldrinom, drugim čovjekom koji je nakon Armstronga stupio na Mjesec.

• U okviru Akademsko astronomsko-astronautičkog kluba okupio je grupicu mladih koja je pod njegovim vođstvom vršila posmatranja teleskopom prečnika 17,5 cm, Newtonovim reflektorom fokusa od oko 2 metra. Teleskop je bio smješten ispod kupole Narodne opservatorije Mejtaš. Prvi snimci Mjeseca i Sunca u Bosni i Hercegovini su napravljeni kroz ovaj instrument. Također upotrebljavan je i mali ruski školski teleskop sa jako kvalitetnom optikom (Karl Zeiss). Ovaj teleskop je po njegovoj ideji kasnije prepravljen da bude astrograf i prvi kvalitetni snimci maglina i galaksija u Jugoslaviji su načinjeni njegovim korištenjem.

• Krajem 1967. godine, AAAK dobija na upotrebu zgradu austro-ugarske tvrđave na Trebeviću u blizini vrha Čolina kapa, sa planovima da se tu napravi opservatorija. Ruski školski teleskop je premješten na tu lokaciju i sa njegovim astrografom se nastavilo snimanje zvjezdanog neba. U novembru 1974. godine postaje Upravnik Astronomske opservatorije na Trebeviću.
• U periodu od 1971-1973. godine Muhamed vodi izgradnju dvije kupole na austrougarskoj tvđavi. U manjoj, prečnika 3,6 metara bio je smješten dvostruki astrograf sa kamerama prečnika 83 mm i fokusa 375 milimetara. Astrograf je osmislio Muhamed, nabavio kamere u Engleskoj, te u saradnji sa optičkom industrijom ZRAK Iz Sarajeva učestvovao u njegovoj izradi.

• U periodu od 1972-1978. godine na oko 800 crvenih i 800 plavih staklenih fotografskihh ploča sa Kodak emulzijama, dvostrukim astrografom je simljen Sarajevski atlas neba. Cijelo nebo do deklinacije od -10 stepeni zabilježeno je na staklenimn pločama formata 9×12 cm. Muminović je načinio najveći broj snimaka ovog Atlasa. Inače, iste ploče su korištene za snimanje prvog modernog atlasa neba, Palomarskog pregleda neba (Palomar Sky Survey. Sarajevski atlas neba je tada bio jedan od 3 slična atlasa na svijetu načinjena malim kamerama.

• U većoj kupoli prečnika 4,5 metara je najprije bio smješten Newton reflektor, čije ogledalo je izbrusio čuveni finski astronom Vaisala, brat osnivača jedne od danas najvećih svjetskih firmi za izradu meteoroloških instrumenata, VAISALA company iz Helsinkija. Krajem osamdesetih teleskop je zamjenjen 40 cm-skim reflektorom sa fotometrom. Izradu tog teleskopa je sa kolegama i Čehoslovačke organizirao Muminović.

• Ranih sedamdesetih godina, na Astronomskoj opservatoriji na Trebeviću Muminović je organizirao tri Jugoslovenske ljetne škole astronomije.

• U ljeto 1975. godine, Muhamed je organizirao prevoz velikog teleskopa prečnika 62 cm. Njegova gradnja u firmi „Fullerscope“ u Londonu trajala je oko 2 godine. S obzirom da nije bilo mjesta na tvrđavi za njegov smještaj, donesena je odluka da se izgradi potpuno nova zgrada sa kupolom od osam metara. Nova zgrada je udaljena desetak metara od tvrđave. Taj projekat je trajao od 1975-1983 godine. Kao i svi raniji poduhvati, najveći dio poslova je obavljan volonterski, dobrovoljnim radom članova Društva uključujući i upravnika opservatorije.

• Tokom izgradnje nove zgrade opservatorije Muminović je bio fizički radnik, poslovođa, menadžer, inžinjer za konstrukciju pomoćne opreme teleskopa itd.

• Na njegovu inicijativu sa opservatorijom Hvar koja je radila u sklopu Geodetskog fakulteta u Zagrebu, sklopljen je sporazum o saradnji Zagreba, Hvara, Sarajeva i Beograda i opservatorije Ondrejov u tadašnjoj Čehoslovačkoj. Kroz tu saradnju realizirani su različiti projekti i započela su prva fotometrijska mjerenja promjenljivih zvijezda tipa Be u okviru međunarodne saradnje.

• Tokom 1980-tih Muminović je radio na organizaciji IV Konferencije astronoma Jugoslavije, koja je održana u Sarajevu; učestvovao je kao predavač na nekoliko međunarodnih konferencija. U tom periodu i dalje radi kao upravnik Opservatorije koja se prema njegovim zamislima počela šire otvarati prema javnosti, a pored toga od 1990. imenovan je za direktora radne zajednice Centra za društvene djelatnosti Univerziteta u Sarajevu (CEDUS). U okviru CEDUS-a djelovali su Savez za tehničko vaspitanje studenata, Savez organizacija fizičke kulture, Kulturno umjetničko društvo „Seljo“ itd. Na početku rata opremu i zgrada opservatorije su uništene.

• Krajem 1982. godine, predstavlja Jugoslaviju na ceremoniji dodjele Nobelovih nagrada u Štokholmu. Tada je dvadesetak mladih studenata i naučnika iz raznih zemalja svijeta bilo pozvano da prisustvuje kompletnom programu tokom Nobelovih svečanosti. To je uključivalo druženje sa nobelovcima i njihovim porodicama, prijem kod kralja i kraljice, posjete značajnim naučnim institucijama i slično.

• Muminović je autor 14 priručnika i popularnih knjiga iz astronomije. Bio je ko-autor u 5 knjiga, te autor i ko-autor izrade 6 astronomskih postera i mapa. Sotine i stotine mladih je prve astronomske korake započelo sa Muhamedovim knjiga , a više njih su postali kasnije poznati profesionalni astronomi u Regiji i svijetu.

• Nakon rata i opsade Sarajeva tokom koje je Astronomska opservatorija na Trebeviću uništena, Muhamed je pokrenuo inicijativu za obnavljanje predratnog astronomskog društva. Ono sada djeluje pod nazivom Astronomsko društvo Orion Sarajevo (AD Orion).

• UNESKO je proglasio 2009. godinu Međunarodnom godinom astronomije. Svečano otvaranje je održano u Parizu, a ispred AD Oriona su prisustvovali Adela Subašić-Kopić i Muhamed Muminović. Tom prilikom susreli su se sa nobelovcem Robertom Wilsonom koji je zajedno sa Arnom Penziasom otkrio prvobitno reliktno zračenje, eho eksplozije u kojoj rođen naš svemir.

• Početkom prošle godine, Međunarodna astronomska unija imenovala je asteroid broj182730 u čast Muhameda Muminovića i u znak priznanja za njegove astronomske i obrazovne rezultate. Asteroid „Muminović“ kruži u orbiti između Marsa i Jupitera. Otkriven je 21.11.2001. tokom „Sloan Digital Sky Survey“ sa opservatorije „Apache Point“ u Novom Meksiku, USA.

• U zadnjih desetak godina Muhamed je rado viđen gost na astronomskim događanjima u Regiji. Držao je više predavanja u Hrvatskoj, Srbiji, Crnoj Gori. Često nastupa u medijima po pitanju događaja iz astronomije.

Piše: Adela Subašić-Kopić