Ukoliko u posljednjih nekoliko godina nismo stanovali u pećini ili prašumi, nije nam promakao rast trenda zainteresiranosti šire populacije za svemir i svemirske tematike. Da, od kada se geekovska subkultura prestrojila iz alternativne u mainstream traku – pratiti aktuelnosti o i u svemiru (ili barem prošetati NASA majicu na InstaStory)  spada u cool aktivnosti. Naravno, kao astronomkinja, te poznati i priznati geek, porast interesovanja šire populacije za malkice dubokoumnije pojmove (poput svemira i svemirskih prostranstava) posmatram kao pozitivnu društvenu pojavu promjenu. Međutim, danas u superbrzim strujama okeana rasploživih informacija & dezinformacija, često dolazi do onoga što nazivamo „zamjenom teza“. Pa se tako i u XXI vijeku, pojam astrologije veoma često komparira i poistovjećuje s pojmom astronomije. Dijapazon uzroka koji za posljedicu imaju tu kontroverznu komparaciju u ovom tekstu nećemo analizirati, ali ćemo pokušati taj (ne)slavni znak jednakosti između ova dva pojma – demistificirati. Spoiler Alert: srodnost astronomije i astrologije počinje i završava s donekle sličnom semantičkom konstrukcijom.

Komparacija i poistovjećivanje astrologije s astronomijom ne posjeduje argumentovani temelj uslijed fundamentalne razlike između ova dva pojma, a to je da se astrologija (za razliku od astronomije) NE kvalifikuje kao nauka. Astronomija je jedna od najstarijih prirodnih nauka – koja proučava nebeska tijela, svemirske objekte, te sve prirodne procese u okviru trenutno nepoznatih granica svemirskih prostranstava. Kako se pojam nauke odnosi na skup znanja koja se mogu racionalno objasniti i pouzdano primjeniti, za razliku od astronomije, astrologiju NE možemo svrstati u naučne discipline. Da bi se izvjesna pojava ili radnja uzela u obzir s naučnog stanovišta, naučna teorija proizašla iz naučne hipoteze mora biti metodološki potvrđena naknadnim mjerenjima i promatranjima. Astrologija ne koristi opisanu naučno-istraživačku metodologiju, te se stoga ne može posložiti u ladicu s natpisom nauka. Pa, kako onda definisati astrologiju? Kao new-age pseudospiritualni pokret? Marginalno ambiciozniju sestru mnogobrojnih metoda divinacije, poput numerologije, tarota ili kristalne kugle? Ili možda kao još samo jednu u nizu trivijalnosti komercijalnog karaktera? Savremenu astrološku praksu, poput rubrika „dnevni horoskop“ u printanim medijima ili „vrućih“ astroloških telefonskih linija – možemo opisati svakom od ovih proizvoljnih definicija.

Ipak, astrologija je prvobitno nastala još u vrijeme Antičke Grčke, na mnogo drugačijim temeljima u odnosu na opisane savremene astrološke prakse. Teorija astrologije rođena je iz nekolicine filozofskih doktrina (poput Ideje o jedinstvu univerzuma), na čijim je osnovama nekoliko milenija kasnije švicarski psiholog/psihijatar Carl Gustav Jung koncipirao teoriju sinhroniciteta. Srž teorije sinhroniciteta, odnosno, teorije postojanja mistične veze između vidljivog nebeskog svoda i Zemlje, leži u istovremenosti procesa i ciklusa koji se odvijaju na nebu u vidu kretanja nebeskih tijela i u samom čovjeku. Sinhronicitetna veza isključuje uzročno-posljedični odnos između kretanja nebeskih tijela i stanovništva planete Zemlje. Planete i nebeska sfera kreću se paralelno sa unutrašnjim razvojem individue, ali predstavljaju samo i isključivo makrokosmičko ogledalo mikrokosmičkih procesa koji se odigravaju na individualnom nivou –  te sama po sebi ne uzrokuju ama baš ništa. Stoga, ako astrologiju posmatramo kroz prizmu teorije sinhroniciteta, možemo zaključiti da su astrološki alati i metode tj. (ne)slavne natalne i ostale karte – samo odraz sveukupnosti naših mikrokosmosa. Bolje rečeno –  makrokosmička  ogledala našeg temperementa, karaktera,  podsvijesti, svijesti i situacija. C.G. Jung je teoriju sinhroniciteta najčešće ilustrirao upravo astrološkim primjerima.

Pa tako npr. Mars u astronomiji predstavlja četvrtu planeta Sunčevog sistema, od Zemlje udaljenu 225 miliona kilometara, koja zajedno sa ostatkom kosmičke ekipe orbitira  oko Sunca i u odnosu na stanovništvo planete Zemlje – gleda svoja posla. U tradicionalnoj astrološkoj teoriji, Mars predstavlja planetu koja vlada sirovom maskulinom energijom i animalnim porivima, a čiji položaj u natalnoj karti individue na makrokosmičkom nivou reflektuje kvalitet opisane energije na mikrokosmičkom nivou, tj. u kontekstu temperamenta, karaktera i života osobe u pitanju. A u okviru savremenih astroloških praksi, koje nisu u vezi niti sa tradicionalnom astrološkom teorijom, a još manje astronomijom –  Mars predstavlja isključivo dijelić narativa čiji je primarni i jedini cilj brzo i lako ostvarivanje profita.

Astrologija je, kao i astronomija, rođena iz poriva drevnih naroda za iskonskom spoznajom mističnih ljepota noćnog neba. Međutim, dok su u astronomiji nebeska tijela predstavljala  i predstavljaju predmet naučnih istraživanja, u tradicionalnoj astrologiji planete su bile i ostale samo makrokosmički simboli individualnih mikrokosmičkih procesa. Tradicionalnu astrološku teoriju možemo pozicionirati negdje između filozofije i religije, a astrološki spoznajni nivo kvalifikovati kao pretpostavku ili  vjerovanje –  u zavisnosti da li smo više filozofski ili spiritualno nastrojeni. Ipak, kako sa stanovišta prirodnih nauka planete nemaju ama baš nikakvog utjecaja na karaktere ili događaje u životima individua, tako i poistovjećivanje astrologije sa astronomijom do daljnjeg ostaje iracionalno i neadekvatno.

Autorica: Naida Dilić
(Sva prava pridržana)