Aug 9

Najraskošniji meteorski roj aka Perzeidi

Svakog ljeta, mjesec august u astronomiji je poznat kao razdoblje još jednog blistavog kosmičkog spektakla, odnosno “vrijeme Perzeida”. Perzeidi tj. jedan od najraskošnijih meteorskih rojeva ili kiša, pojavljuju se svakog ljeta, a “peak” ili maksimum dosežu između 11. i 13. augusta svake godine. Ovog augusta, Perzeidi će svoj peak dosegnuti prije zore 12. augusta, iako meteore na nebu možemo opaziti već sedam dana prije i sedam dana poslije datuma maksimuma. Ipak, Perzeide je najbolje posmatrati prije zore na datum njihovog maksimuma, kada je u jednom satu moguće vidjeti i nekoliko desetina meteora.

Za posmatranje Perzeida nije potrebna posebna oprema (poput teleskopa ili dvogleda), jer je ova čarobna meteorska kiša vidljiva i golim okom. Potrebno je odabrati sigurnu i ugodnu lokaciju (maksimalno udaljena od gradske svjetlosti i svjetlosnog zagađenja), adekvatno se opremiti (prikladna odjeća/obuća i dekica/prostirka/ležaljka) pripremiti hranu/piće i uživati u ovom kosmičkom svjetlosnom spektaklu.

Perzeidi potiču od materijala koji je na svojoj putanji oko Sunca izbacila periodična kometa Swift–Tuttle. Ovoj kometi je za jedan “krug” tj. obilazak  oko Sunca potrebno 133 godine. Posljednji put je bila u našem susjedstvu 1992. godine, a naredni put će biti tek 2135. godine. Perzeidi su karakteristični po zelenoj i zeleno-plavoj boji svjetlosnih tragova koji su posljedica  sagorijevanja magnezija. Svjetlosni trag Perzeida koji prodru u niže slojeve atmosfere mogu biti i u žutoj i ljubičastoj boji.

Meteorske kiše, odnosno meteorski rojevi su nebeska atrakcija za koju su zaslužna mala nebeska tijela poznata kao meteoridi. NE, meteoridi nisu “zvijezde padalice”, jer zvijezde su relativno statični nebeski objekti, koji ne izvode “akrobacije” na noćnom nebu.  Meteoridi su čestice prašine i ostaci kometa i asteroida koji kruže oko Sunca, a čija veličina varira od veličine zrnca prašine do jednog metra. Prilikom ulaska i sagorijevanja u Zemljinoj atmosferi, meteoridi na nebeskom svodu ostavljaju svjetlosne tragove u različitim bojama, koje nazivamo METEORIMA.

Boju meteora određuju dva faktora; hemijski sastav meteorida i interakcija atoma dotičnog meteorida sa molekulama Zemljine atmosfere. Atomi meteorida emituju svjetlost uslijed zagrijavanja prilikom prolaska kroz atmosferu, te tokom izgaranja emituju različite valne dužine svjetlosti. Meteoridi koji “prežive” prolazak kroz Zemljinu atmosferu i stignu do tla nazivamo meteoritima. Većina meteorida sagorijeva na visini od 80 do 120 kilometara, a kroz Zemljinu atmosferu mogu se kretati brzinama od 11 do 72 km/s. Vatrenim kuglama ili bolidima nazivamo meteore koji imaju intenzivniji sjaj i ostaju duže vidljivi, te najčešće stižu do Zemljinog tla.

Ukoliko imamo skupinu meteora onda ih nazivamo meteorskim rojem ili meteorskom kišom. Posebno su zanimljive meteorske kiše koje se mogu posmatrati svake godine u određeno vrijeme. Njihov je nastanak uglavnom vezan za komete, odnosno meteoride koje one ostavljaju za sobom kružeći oko Sunca. Orbitirajući oko Sunca, Zemlja nailazi na njihovu putanju, a rezultat je meteorska kiša koja u svom maksimumu može sadržavati i do 100 meteora u jednom satu. Svi se meteoridi u meteoridskom potoku kreću usporedno jedan s drugim, pa se posmatračima/cama sa Zemlje čini da svi meteori dolaze iz jedne tačke na nebu, koju nazivamo radijant. Nazivi meteorskih kiša vezani su za sazviježđa gdje se nalazi radijant. Neke od najatraktivnijih meteorskih kiša, koje na nebu možemo posmatrati svake godine u isto vrijeme su: Perzeidi (august), Orionidi (oktobar), Leonidi (novembar), Geminidi (decembar), Liridi (april) i dr. Sve meteorske kiše razlikuju se po svojoj gustoći i sastavu.

Comments are closed.