Tačno 300 godina nakon smrti Galileja rođen je Stephen Hawking, a otišao je od nas u vječnost tačno 139 godina nakon Einsteinovog rođenja, 14. marta. Možda je, u zdravstvenom stanju u kojem je bio, mogao i sam odlučiti kada je vrijeme da ode. Svi svjetski mediji objavili su nekrologe, u «The Guardian» čak napisan od Rogera Penrosea, čovjeka s kojim je u jednom periodu svog života surađivao na fundamentalnim problemima Opšte Teorije Relativnosti. Zahvaljujući brojnim člancima, i oni koji nisu pratili za njegovog života saznaće sve i o bolesti koja ga je mučila pedeset godina, o privatnom životu, političkim stavovima, djeci i brakovima, kao i o knjigama koje su stvorile novu epohu u popularizaciji fizike.

Ali, nas prirodno zanima drugo. Zašto je značajan za astronomiju. Navedimo onda čime se sve bavio u nauci. Tu su zračenje crnih jama I njihova termodinamika, teoremi o singularitetima, koje je na problematiku kosmologije primijenio zajedno sa Penroseom, ideje o formiranju strukture svemira polazeći od kvantnih fluktuacija, kao i druge stvari, vezane za primjenu integrala po trajektorijama u teoriji kvantne gravitacije, uključujući takozvanu valnu funkciju svemira. Međutim, kažu da je želio da mu se na grob ukleše formula entropije crne jame. Tu se moramo sjetiti Ludwiga Boltzmanna, kome je uklesan izraz koji omogućuje statističko shvaćanje entropije. Izbor je svakako dubok, jer to je ono po čemu će se Hawking uvijek pamtiti, po tom svojevrsnom čvorištu koje povezuje relativnost, kvantnu teoriju i statističku fiziku. I koje još ne razumijemo do kraja.

Tu bih se vratio datumima. Pomislimo da je od kosog tornja u Pizi, s kojeg je Galilej prema legendi bacao predmete, i malog dalekozora koji je otkrio Jupiterove mjesece i planine na Mjesecu, prošlo tek 300 godina. Koliko je to generacija, od vremena kada je fizika ponovo otkrivena. Kažem ponovo otkrivena jer bilo bi pretjerano misliti da Arhimed nije fizičar. Dakle, od kuglica koje se kotrljaju po kosoj ravni, do najvećih tajni Svemira, manje je od 15 generacija.Radi se o čovjeku koji je, iako invalid, kada je veslanje, kojim se bavio, bilo samo uspomena, srušio prepreke koje je postavljala sama struktura teorije, kada se radi o crnim jamama. Ako ništa drugo, Hawkingov život može održati naš optimizam kada se radi o mogućnostima ljudske spoznaje.

Piše: Amir Mulić

Ilustracija: Xi Ding Art @DeviantArt